Heb ik het imposter syndrome?

Soms voel ik alsof alles wat ik doe niet echt is. Alsof ik het niet zelf gedaan heb, alsof het niets voorstelt. Soms denk ik dat ik mensen bedrieg. Ze zijn dan trots of blij met mijn werk of prestaties, maar zelf zie ik dat dan als niet goed genoeg, geen moeite, niets speciaals... 
Op school zijn docenten vaak lovend over mijn werk, maar zelf denk ik dan dat ik een shitload aan bullshit geluld heb en dat ze maar wat zeggen, dat ze laks hebben nagekeken of in mijn val zijn getrapt... Het is helemaal niet zo goed wat ik gedaan of gemaakt heb, het lijkt maar zo... Ooit val ik door de mand en komen ze erachter... 

Wat is het imposter syndrome?

Het imposter syndrome, in het Nederlands het oplichterssyndrome, is het onvermogen om eigen prestaties op waarde in te schatten. Wanneer iemand succes heeft, iets goeds gedaan heeft of complimenten krijgt, is diegene bang op een dag door de mand te vallen. Al die erkenning, complimenten en lovende woorden kan iemand met het imposter syndrome niet geloven of accepteren. Deze persoon is eerder bang om door de mand te vallen en heeft het gevoel incompetent te zijn. Hij gelooft niet in zijn eigen succes, maar objectief gezien levert deze persoon gewoon prima werk af. Deze personen vinden dat ze eigenlijk niet zo goed zijn als dat mensen van hen denken. Het voelt alsof mensen je helemaal ophemelen, terwijl ze je eigenlijk voor de gek houden. Het is helemaal niet waar wat ze zeggen, want jij hebt toch niets bijzonders gedaan? Je hebt dit succes niet verdiend en je bent ook totaal niet intelligent. Er kunnen twee dingen gebeuren: je vlucht. Dit betekent dat je jezelf onzichtbaar maakt en successen gebagatelliseerd. Je gaat uitdagingen uit de weg. Het tweede wat kan gebeuren is dat je vecht, je legt de lat voor jezelf te hoog, je wilt geen fouten maken, bent te perfectionistisch. Een fout kan er al voor zorgen dat je door de mand valt.  (Bron)

De term imposter syndrome werd in de jaren 70 ontdekt en voor het eerst beschreven door klinsche psychologen. Zij zagen dat succesvolle mensen geneigd waren te geloven dat zij niet intelligent zijn en dat andere mensen hen te hoog inschatten. Ondanks behaalde diploma's, werkervaring of prijzen konden deze mensen nog steeds niet zien dat ze het wel verdienden om zo behandeld te worden. Gebrek aan zelfvertrouwen, onzekerheid en een laag zelfbeeld kunnen factoren zijn van het imposter syndrome. Perfectionistische mensen kunnen sneller last hebben van het imposter sydrome en het komt ook vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Het komt ook bijna alleen bij hoger opgeleiden voor. (Bron)

Wanneer het imposter sydrome aanhoudt, kan het een grote belemmering vormen. Zo kan het studie- of carrièrekansen in de weg staan, doordat je de lat te hoog legt en geen fouten wilt maken. Dit komt voort uit het perfectionisme. Het kan ervoor zorgen dat je voor allerlei simpele taken een angst ontwikkelt, want alles moet tot in de puntjes goed uitgevoerd worden. Daarnaast kan het leiden tot een burn-out en zul je je werk of studie ook niet leuk meer vinden, omdat je steeds in je hoofd haalt dat je het niet kunt en eigenlijk aan het bedriegen bent. (Bron)

Niet alleen vrouwen (en een aantal mannen) met een succesvolle carrière hebben hier last van. Ook een aantal beroemde mensen kampen met het imposter syndrome. Zo is er bekend dan onder andere: actrice Emma Watson, schrijver John Green, zangeres Hayley Williams, komiek Tommy Cooper en wetenschapper Albert Einstein aan het imposter syndrome lijden of hebben geleden. (Bron)

Mijn eigen symptomen 

Alle bovengenoemde symptomen zijn eigenlijk ook wel bij mij van toepassing. Vandaar dat ik er ook een blog aan wilde wijden. Ook ik ben regelmatig onzeker over mijn werk en ik heb het gevoel dat ik bedrieg. Wanneer ik een 10 haal voor een tentamen of een onderzoek (wat al een aantal keer gebeurd is), heb ik altijd het gevoel dat ik die niet verdien. Dit komt omdat ik voor mijn gevoel alleen maar onzin geluld heb, er niet genoeg moeite in heb gestopt en het eigenlijk allemaal niet zo veel voorstelde. Hoe kan die docent mij dat hoge cijfer nu geven? Dat is niet aan mij besteed. Hij heeft vast een fout gemaakt of  hij trapt in mijn bedrog...

Een ander voorbeeld is mijn schoolcarrière. Nog steeds snap ik niet goed hoe ik het nu tot het hbo geschopt heb. Ik ben ooit begonnen op VMBO-GL, daarna doorgegaan naar TL, vervolgens HAVO gedaan en nu doe ik hbo. Vaak denk ik dat het gewoon een kwestie van geluk is geweest en niet doordat ik extra mijn best gedaan heb of heel slim ben. Meestal denk ik dat dat gewoon komt doordat docenten wat laks zijn met het nakijken of dat ze vinden dat ik als dom mens gewoon net iets minder dom was dan andere mensen. Het is lastig om deze prestatie anders te zien, want ik voel mij helemaal niet slim.

Verder ben ik van mijzelf heel perfectionistisch. Zowel met werk, schoolwerk als privéleven moet in de puntjes geregeld zijn: ik moet presteren op werk en goede resultaten boeken, ik moet op school hoge cijfers halen, alles begrijpen en niets vergeten. In mijn privéleven moet ik een goede vriendin zijn voor mijn vriend en mijn vriendinnen en een hardwerkende en goede dochter voor mijn ouders, een leuke zus voor mijn broertje. Alles moet perfect gaan en ik mag de controle niet verliezen. Tegelijk ben ik ook best onzeker soms over mijn kunnen. Ik maak me vaak druk over tentamens waar ik prima voor heb geleerd. Of onderzoeken die ik gedaan heb en die best sterk zijn, maar dan ben ik meestal bang dat er bullshit instaat. Wanneer een vriendin mij advies vraagt, hoop ik ook een goed advies te  kunnen geven zonder haar teleur te stellen en soms vraag ik mij zelfs af of ik wel mooi en lief genoeg ben voor mijn vriend, of hij mij nog wel aantrekkelijk en sexy vindt en of hij nog wel van me houdt. Met al dat soort gedachten in mijn hoofd, ben ik altijd bang dat ik al die dingen, die zo perfect moeten zijn, dat ik die niet kan of niet ben en dat ik een keer betrapt wordt. Dat alles helemaal niet perfect is en dat ik  het eigenlijk helemaal niet goed doe. Dat gevoel van: 'zie je wel'  of 'told you so'.

Ik ben onzeker en mijn successen koppel ik vaak aan externe factoren. Het toeval of geluk. Ik maak mezelf wijs dat het allemaal niet zoveel voorstelt wat ik doe. Ik ben mij er bewust van dat ik dit doe, maar het is lastig om het zomaar uit te zetten. Het voelt tevens als een soort zelfbescherming. Mezelf niet de hemel in prijzen voelt dan wat veiliger en kan teleurstellingen voorkomen. Zwaarte van taken bagatelliseer ik soms en bij complimenten van mensen denk ik vaak: 'dat zeggen ze alleen maar om aardig te doen, niet omdat ze het menen.'

Ondanks het boven genoemde, wil ik alleen maar harder werken. Dingen nog beter oppakken dan voorheen, verbeteren, leren en opnieuw proberen. Alles moet nog hoger, beter en nog perfecter. Op een gegeven moment heb je het plafond bereikt. Een normaal mens weet waar het plafond zit, terwijl ik er waarschijnlijk dwars doorheen ga, het plafond breek en over mijn eigen grens ga. Ik weet niet wanneer het genoeg is. Wanneer is een taak nu voldaan? Wanneer is het perfect? Misschien werk ik ook wel zo hard, omdat ik wil voorkomen dat ik door de mand val. Als ik hard werk, dan lijk ik misschien minder dom. 

Zou het dan toch??

Hieruit concluderend kan ik wel stellen dat ik redelijk vaak last heb van het imposter syndrome. Met alle informatie die ik erover heb gevonden en in vergelijking met de genoemde symptomen en mijn eigen symptomen, kan het inderdaad zo zijn dat ook ik dit syndroom heb. Natuurlijk ben ik geen psycholoog en kan ik mezelf die diagnose niet zomaar geven, maar het komt allemaal aardig in de buurt van de informatie die ik bestudeerd heb. 

Hoe ik erbij ben gekomen? Ik weet van mijzelf al jaren dat ik zo denk en doe en ik hoorde Emma Watson in een interview hier ook over praten, over dezelfde symptomen en gedachten. Hierin herkende ik mijzelf enorm en daardoor ging ik meer informatie erover opzoeken en kwam ik bij het imposter syndrome uit. Het is ook helemaal niet gek dat ik dit heb, veel hoger opgeleide vrouwen hebben hier last van en met de maatschappij van tegenwoordig is er alleen maar prestatiedruk. 

Ermee omgaan

Zelf vind ik het lastig om ermee om te gaan. De eerder omschreven gedachten en voorbeelden poppen regelmatig op. Zelf heb ik nog niet het juiste trucje gevonden, maar op internet vond ik een aantal adviezen die ik zou kunnen proberen: 

• Erover praten. Spreek je gedachten uit tegen iemand die je vertrouwt en heb het erover. Misschien kunnen die gedachten en onzekerheden weggenomen worden door je gesprekspartner of ben je even opgelucht dat je het erover kunt hebben.
• Zorg voor ontspanning. De meeste van die gedachten komen voort uit stress, angst, druk of onzekerheid. Neem rust als je dit voelt opkomen, leg je werk neer en doe iets waardoor je ontspant. Ga een boek lezen, luister naar muziek, kijk een serie of ga ik bad. Vaak kun je hierdoor gedachten beter relativeren en heb je betere controle over je denken en handelen.
• Mindfulness schijnt een manier te zijn om hier beter mee om te kunnen gaan. Bij burn-out klachten wordt mindfulness ook steeds aangeraden. Het creëert meer rust in je hoofd en kan je helpen ontspannen.

Ik weet niet of deze tips werken, maar misschien moet ik eens Mindfulness overwegen. Ik heb er een aantal keer lessen ingevolgd op school en dat was eigenlijk heel fijn, ondanks dat het zweverig was. Deze lessen waren gratis en Mindfulness is niet goedkoop. Voor nu zit dat er dus niet in. Tot die tijd moet ik andere manieren vinden om met mijn imposter syndrome om te gaan.

Wil jij meer over het imposter syndrome lezen. Klik dan op de bronnen in de eerste alinea en voor nog meer informatie, klik: Hier en Daar.

Ken jij het imposter sydrome? Herken je jezelf erin?